Ανεμόμυλοι – Νερόμυλοι
Από την μια μέχρι την άλλη άκρη των Κυθήρων, συνήθως σε ανεμοδαρμένα υψώματα, βρίσκονται διάσπαρτοι ανεμόμυλοι εναρμονισμένοι με το περιβάλλον του νησιού, μνημεία της προβιομηχανικής εποχής. Οι μύλοι ήταν χτισμένοι με τοπική πέτρα και με τη φτερωτή να προσανατολίζεται προς την κατεύθυνση του αέρα. Πότε ακριβώς ξεκίνησε η κατασκευή ανεμόμυλων στο νησί δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο. Σύμφωνα με όσα γράφει ο Ιωάννης Π. Κασιμάτης στο βιβλίο του «Από την παλαιά και σύγχρονη Κυθηραϊκή ζωή», ο πρώτος ανεμόμυλος στο νησί κατασκευάστηκε στις αρχές του 18ου αι., πιθανότατα το 1805, στα Φριλιγκιάνικα και ανήκε στο Βρετό Αντ. Φριλίγκο.
Πολλοί σε αριθμό ανεμόμυλοι βρίσκονταν στο Λιβάδι το οποίο διαθέτει ένα ομαλό και εύφορο λεκανοπέδιο, το οποίο έχει γύρω αρκετά υψώματα κατάλληλα για την ανέγερση ανεμόμυλων. Σήμερα σώζονται σε ερειπωμένη κατάσταση αρκετοί από αυτούς.
Τα τελευταία χρόνια αρκετοί παλαιοί ανεμόμυλοι αναπαλαιώνονται και λειτουργούν με άλλη χρήση, π.χ. ενοικιαζόμενα δωμάτια, οικίες κλπ. Υπάρχει βέβαια και ένας ανεμόμυλος στον οικισμό Καλοκαιρινές ο οποίος αποκαταστάθηκε πλήρως και μπορεί κανείς να δει πως λειτουργούσε στο παρελθόν. Οι ανεμόμυλοι των Κυθήρων αποτελούν ένα αρχιτεκτονικό στολίδι του νησιού που μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές.
Οι νερόμυλοι, ερειπωμένοι σήμερα πια, αποτελούν ελκυστικά και μυστηριώδη λείψανα του παρελθόντος τα οποία ανακαλύπτει ο περιπατητής στις όμορφες και καταπράσινες ρεματιές του νησιού. Οι νερόμυλοι παλιά έσφυζαν από ζωή και το κάθε μυλόσπιτο είχε το νοικοκυριό του, το φούρνο, το στάβλο, το περιβόλι κ.τ.λ. Στα Κύθηρα υπάρχουν ερείπια 80 περίπου νερόμυλων. Οι κυριότεροι βρίσκονταν στο Μυλοπόταμο, στον Καραβά και στα Μητάτα, χωριά στα οποία υπήρχε άφθονο νερό στις λαγκαδιές τους.
Οι νερόμυλοι και οι μυλωνάδες τους αποτελούσαν ανέκαθεν αγαπημένο θέμα για τους ζωγράφους, τους λογοτέχνες και τους λαογράφους ενώ πολλά παραδοσιακά τραγούδια τους αναφέρουν στους στίχους τους.
